Aydınlatma denince ilk akla gelen ana ışık kaynağımız güneştir ve tüm modern aydınlatmalar güneş ışığını taklit etmeye çalışan yapay aydınlatmalardır. Yapay ışık kaynakları altında objelerin rengi aslına uygun gözükmeyebilir ve buradaki aslına uygun ifadesi objenin güneş ışığı altında nasıl gözüktüğüdür.
Tüm aydınlatmalar güneş ışığı ile kıyaslanarak değerlendirilirler.
Güneş ışığının faydası yalnızca ücretsiz bir aydınlatma değildir. Güneş ışığı aydınlatma dışında insanlar, hayvanlar ve bitkiler için çok sayıda fayda sağlamaktadır.
Aydınlatmanın insan sağlığında rolü olduğu inkar edilemez. Çok fazla doğal güneşin güneş yanıklarına ve hatta cilt kanserine yol açabileceğini bilsek de, doğru miktarda güneş ışığı insanlara gerekli D vitaminini sağlayabilir. Güneş ışığının ve güneş lambalarının insan sağlığına etkilerine bir göz atalım.
1. Güneş ışığı ruh halini iyileştirebilir.
Güneş ışığının en büyük faydalarından biri ruh halinizi iyileştirme olanaklarıdır. Fototerapi olarak da adlandırılan ışık terapisinin, kimyasal dengesizliklerin neden olduğu depresyon ve mevsimsel bozukluklar, doğum sonrası depresyon ve adet öncesi disforik bozukluk gibi ruh hali ile ilgili çeşitli bozukluklara yardımcı olduğu kanıtlanmıştır. Ruh halinizle ilgili bu durumların hiçbirinden muzdarip olmasanız bile, doğal güneş ışığını taklit eden ışıklar ruh halinizi yükseltmeye yardımcı olabilir.
Yeterli güneş ışığı almak, özellikle mevsimsel afektif bozukluk (SAD) olmak üzere duygudurum bozukluklarıyla mücadeleye yardımcı olabilir. SAD, genellikle güneş ışığının daha az olduğu sonbahar ve kış aylarında ortaya çıkan bir depresyon türüdür.
Ek olarak, yeterince güneş ışığı almamak, depresyona katkıda bulunabilecek daha düşük serotonin seviyelerine neden olabilir. Böylece daha fazla güneş ışığı alarak serotonin seviyenizi ve ruh halinizi iyileştirebilirsiniz.
2. Güneş ışığı odaklanmaya yardımcı olabilir.
Doğal güneş ışığının ve onu taklit edecek şekilde tasarlanmış ışıkların odaklanmayı ve üretkenliği artırabileceği gerçeği inkar edilemez. Bu tür aydınlatma, zihne ve bedene, uyanık olma ve bir göreve odaklanma zamanının geldiğine dair bir işaret gibidir. Odaklanma gerektiren özel bir çalışma için mavi ışıklar içeren bir aydınlatma çok yardımcı olacaktır.
3. Güneş ışığı D Vitamini sağlar
Güneş, vücuda D vitamini sağlayarak, D vitamini eksiliğinin, kemik erimesinin, erken yaşlanmanın, kansızlık ve bağışıklık sistemi hastalıklarının önlenmesine yardımcı olur. Ciltteki yara ve enfeksiyonların iyileşmesini hızlandırır. “Güneş ışığı vitamini” olarak bilinen D vitamini, bağışıklık sisteminizi düzenleme yeteneği de dahil olmak üzere birçok fayda sunar. Düzenlenmiş bir bağışıklık sistemi, vücudunuzun enfeksiyonlarla savaşmasına yardımcı olur.
4. Güneş ışığı bakterileri öldürür
Birçoğumuz kapalı mekanlarda çok fazla zaman harcıyoruz. Tüm gün kapalı mekanlarda ve yapay ışıklar altında çalışıyoruz. Bu kapalı ortamlar, bazıları astım ve alerji semptomlarını tetikleyebilen farklı bakteri türlerini taşıyan tozlar içerebilir.
Bir çalışma, güneş ışığının tozda yaşayan bakterileri öldürebileceğini buldu. Bu özel çalışmada, karanlık odalarda bakterilerin %12’si hayatta kaldı, ancak toz bakterilerinin yalnızca %6’sı güneş ışığına maruz kaldıktan sonra hayatta kaldı.
Bu senin için ne anlama geliyor? Panjurları ve perdeleri açın ve evinize daha fazla güneş ışığının girmesine izin verin. Bunu yaparak, güneşin UV ışınları tozda yaşayan bakterileri öldürdüğü için evinizin hava kalitesini iyileştirebilirsiniz.
5. Güneş ışığı uyku kalitesini artırabilir
Güneşe maruz kalmak, vücudunuzun iç saatini veya sirkadiyen ritmini korumada büyük rol oynar. Genel olarak, sirkadiyen ritminiz güneşin aydınlık/karanlık döngüsüne yanıt vererek geceleri (karanlık olduğunda) uykuya dalmanıza ve sabahları (aydınlık olduğunda) uyanmanıza yardımcı olur.
Uyku hijyeninizi iyileştirmek ve güneşin aydınlık/karanlık döngüsünden daha fazla faydalanmak için yeterince güneş ışığı alın. Örneğin uzmanlar, akşam erken saatlerde uykuya dalma şansınızı artırmak için sabahları parlak ışık almanızı önerir.
Sabahları biraz güneş ışığı almak, melatonin seviyenizi yükselttiği için uyumanıza yardımcı olabilir. Melatonin, vücudun sirkadiyen ritmini düzenlemede ve hava karardığında uyumanıza yardımcı olmada önemli bir rol oynar.
Ne kadar güneş ışığı almalısınız?
10 dakika gibi kısa bir sürede önerilen günlük güneşlenme miktarını elde edebilirsiniz. Örneğin, İngiltere’deki uzmanlar günde 10 ila 15 dakika güneşe maruz kalmayı önermektedir.
Ancak koyu tenli kişiler için 25 ila 40 dakika güneşe maruz kalmayı önerilmektedir. Bunun nedeni, daha koyu tenli insanların ciltlerinde daha fazla melanin bulunmasıdır – doğal bir güneş kremi görevi gören bir molekül.
Melanin güneş hasarına karşı daha fazla koruma sağlasa da, güneşe yeterince maruz kalmayı biraz zorlaştırabilir. Bu nedenle, daha koyu bir cildiniz varsa, faydalarından yararlanmak için güneş ışığında biraz daha zaman geçirmeniz gerekebilir.
Cilt tonu ne olursa olsun, güneş altında çok fazla zaman geçirmenin güneş yanığı veya cilt kanseri riskinizi artırabileceğini unutmayın. Güneş kremi sürmenin D vitamini yapmak için yeterli güneş ışığı almanızı engelleyip engellemediğini merak ediyor olabilirsiniz. Vücudumuzun D vitamini oluşturmak için sadece biraz güneş ışığına ihtiyacı vardır, bu nedenle güneş kremi yine de iyi bir fikirdir. Ayrıca araştırmalar, düzenli olarak güneş kremi kullanmanın vücudun D vitamini üretme kabiliyetine zarar vermediğini gösteriyor.
Modern hayatta güneş ışığı almak için neler yapabilirsiniz?
Evet, hepimiz ofislerde, fabrikalarda, alış veriş merkezilerinde çalışıyoruz ve çalışma saatlerimiz güneş ışığının olduğu saatler ile aynı. Peki ne yapabilirsiniz?
- İş molanızda açık havada kısa bir yürüyüş yapın.
- Özellikle kış mevsiminde sabahları 20 dakika erken kalkın ve güneş ışığı için kısa bir yürüyüş yapın.
- Öğle yemeğinizi dışarıda açık havada yiyin.
- Ofiste çalışıyorsanız, pencereye yakın oturun.
- Kış mevsiminde yeterince güneş ışığı alamıyorsanız, bir SAD lambası (Işık terapi lambası) satın alıp günde 15-20 dakika bu lambanın ışığında aydınlanabilirsiniz.
